Meerdere routes van A naar B

Leeftijd: 8-12 jaar

Duur activiteit (exclusief uitleg): 40 minuten

Introductie

Bladnerven creëren een flexibel distributiesysteem.

Planten hebben water nodig om te kunnen overleven. Water moet alle cellen van een blad kunnen bereiken, ook wanneer het blad beschadigd raakt (bijvoorbeeld door een rups). Welk slimme systeem hebben planten hiervoor ontwikkeld?

Voorbereiding activiteit

Dit is (deels) een buitenactiviteit; leerlingen gaan op zoek naar bladeren in de omgeving. Je kunt natuurlijk ook al wat verschillende bladeren klaarleggen.

Verder kun je nog kartonlijsten maken van 5x7 cm (zie afbeelding hieronder), waar leerlingen hun bladeren in kunnen plaatsen.

Leg ook een aantal vergrootglazen, wat papier en potloden klaar.

Laten we de structuur van bladnerven bestuderen!

1. Ga buiten op zoek naar verschillende soorten bladeren. Iedereen kiest één blad en plaatst die in zijn/haar lijst.
2. Ga in een kring staan en hou je blad richting de zon om de structuur van de nerven goed te kunnen zien. Wat valt je op?
3. Vervolgens geef je je lijst door naar rechts en bekijk je het blad van je buurman. Ga zo door totdat je je eigen blad weer terug krijgt. Wat valt je op?
4. Ga naar binnen en onderzoek je blad met een vergrootglas om de nerven beter te zien. Trek de structuur van het blad vervolgens over op papier en bekijk de verschillende routes van de nerven. Hoe zijn alle nerven met elkaar verbonden? Volg een route van de hoofdnerf op je blad (de middelste) naar de rand van je blad. Kun je verschillende routes naar dezelfde plek vinden?
5. Bespreek met elkaar: wat betekent het voor het blad als een van de routes beschadigd raakt en wegvalt?

Wanneer je de structuur van bladnerven onderzoekt, kun je de hoofdnerf, de kleinere (primaire nerven) en de nog kleinere (secundaire nerven) zien. Waarom volgt het blad deze structuur?

Bladnerven creëren een systeem met veel onderlinge verbindingen. Dit betekent dat water via verschillende routes naar dezelfde cel kan stromen. Als het blad beschadigd raakt, kunnen de vloeistoffen een andere route volgen en kan het blad blijven functioneren.

Het distributiesysteem van bladeren wordt niet altijd helemaal ingezet. Als er veel water is, worden alle routes gebruikt; als er minder is, slechts enkele routes.

Er wordt niet alleen water getransporteerd via de nerven; ook het voedsel dat door de bladeren wordt geproduceerd (voornamelijk vloeibaar suiker) moet alle delen van de plant bereiken.

We kunnen van de nervatuur van bladeren leren hoe we veerkrachtige distributiesystemen kunnen ontwerpen. Zo'n systeem werkt nog steeds als het beschadigd raakt; er zijn namelijk verschillende routes om goederen van A naar B te verplaatsen.

Elektriciteitstoevoerlijnen worden bijvoorbeeld veerkrachtiger als er meerdere routes zijn waarlangs elektriciteit kan stromen. Bomen kunnen vallen en elektriciteitsleidingen beschadigen, maar met alternatieve routes kan de elektriciteit nog steeds daar komen waar het nodig is. In eerste instantie is een dergelijk systeem duurder om te bouwen; na verloop bespaart het systeem geld omdat het minder vaak gerepareerd hoeft te worden.

Een veerkrachtig systeem in de natuur is niet alleen bij planten zichtbaar. Ook libellen (en andere insecten) hebben een vergelijkbare structuur op hun vleugels. Of denk aan ons eigen bloedvatenstelsel!

• Nederlands: Kerndoel 1, Kerndoel 2, Kerndoel 3, Kerndoel 4, Kerndoel 12
• Oriëntatie op jezelf en de wereld: Kerndoel 39, Kerndoel 40, Kerndoel 41, Kerndoel 44
• Bewegingsonderwijs: Kerndoel 57, Kerndoel 58

• Lees hier meer over de veerkracht van bladeren.
• Lees hier hoe bladeren worden gebruikt als inspiratiebron voor distributiesystemen.