Eén team, één taak

Leeftijd: 8-12 jaar

Duur activiteit (exclusief uitleg): voorbereiding een aantal weken; activiteit 15 minuten

Introductie

Planten en dieren kunnen zichzelf genezen door een team van samenwerkende cellen.

Wanneer je valt en er een wond ontstaat, is je lichaam in staat om je huid weer te herstellen. Na een aantal dagen is de wond weer helemaal dicht.

Wat als producten zichzelf kunnen repareren, net zoals ons lichaam dat doet?

Voorbereiding activiteit

Knip een paar weken voordat je de activiteit wilt doen een klein takje van een kamerplant in de klas af. Je kunt dit ook bij een boom of struik in de buurt van de school doen.

• Bestudeer de 'wond' met elkaar.
  • Wat zie je?
  • Wat zal er met de wond gebeuren? En in welke volgorde?
  • Wat gebeurt er met het takje?

Voor het vervolg van de activiteit heb je een baksteen (of een ander bouwmateriaal) en een hamer nodig.

Kijk een aantal weken later naar de plant:

1. Hoe ziet de wond er nu uit?
   • Wat is er veranderd? Hoe kan dat?
   • Hoezo gebeurt dit? Wat heeft de plant eraan?
2. Pak vervolgens de baksteen en hamer. Vraag een vrijwilliger om de steen met een hamer te breken. Bespreek eerst met elkaar:
   • Wat zal er met de steen gebeuren?
   • Kan deze steen zichzelf ook genezen, net zoals de natuur? Wat zouden we daaraan kunnen hebben?

Hoe komt het dat planten en dieren zichzelf kunnen genezen, en hoe doen ze dat eigenlijk?

Ons hele lichaam zit vol met verschillende sensoren die voortdurend detecteren wat er gebeurt. Elk klein letsel wordt ontdekt en het herstelproces begint onmiddellijk. Zo genezen huidwonden vanzelf door allerlei processen die gecoördineerd in ons lichaam plaatsvinden. Voor dit herstelproces beschikt het lichaam over verschillende gespecialiseerde cellen die als een goed afgestemd team werken. Ze voeren om de beurt een actie uit om het lichaam verder te genezen.

Zo zorgt een deel van het team ervoor dat het bloed stolt. Een ander deel zorgt dat beschadigd weefsel wordt verwijderd. Een andere eenheid stuurt weer verdedigers naar de locatie van de wond om infectie te voorkomen, en weer een andere zorgt voor binding van de wond. Dit gaat zo door totdat de wond is genezen.

Als constructiematerialen zichzelf zouden kunnen herstellen, zou dit veel materialen, geld en energie kunnen besparen. Bovendien zou de veiligheid van gebouwen vele malen groter zijn.

Beton op de weg lijkt misschien een permanent materiaal, maar het tegendeel is waar. Hoe ouder het beton, hoe meer kleine scheurtjes je in het beton zult zien. Deze worden langzaam groter totdat het beton uit elkaar valt. In de afgelopen jaren hebben wetenschappers zich laten inspireren door de natuur om zelfherstellend beton te ontwikkelen. Dankzij de toevoeging van bacteriën is beton ontwikkeld dat zijn eigen scheuren kan repareren. De micro-organismen absorberen licht om calciumcarbonaat te produceren, dat geleidelijk de gaten in het beton opvult en dezelfde structuur vormt. Hierdoor kan beton veel langer meegaan. Lees hier meer over deze innovatie.

• Nederlands: Kerndoel 2, Kerndoel 3, Kerndoel 12
• Oriëntatie op jezelf en de wereld: Kerndoel 40, Kerndoel 41, Kerndoel 44

• In deze video wordt uitgelegd hoe botten zichzelf genezen na een breuk.
• Deze video laat zien hoe zelfherstellend beton werkt.