Spiegelende spinnenwebben

Leeftijd: 8-12 jaar

Duur activiteit (exclusief uitleg): 15 minuten

Introductie

Spinnen produceren zijde dat ultraviolet licht reflecteert en vogels waarschuwt.

De glazen gevels van gebouwen zijn jaarlijks verantwoordelijk voor de dood van miljoenen vogels. Het probleem is dat glazen ramen het landschap weerspiegelen en dat vogels de ramen daardoor niet goed zien.

In de natuur botsen vogels zelden tegen moeilijk zichtbare dingen, zoals spinnenwebben. Kunnen we iets leren van spinnenwebben om beter zichtbare gevels te ontwerpen?

Voorbereiding activiteit

Voor deze activiteit heb je een UV-stift, een UV-lamp en papier nodig. Indien beschikbaar kun je monsters van vogelveilig glas meenemen.

Deze activiteit laat zien hoe spinnen vogels waarschuwen.

1. Teken op papier een spinnenweb met een UV-stift. Deze is onzichtbaar voor het menselijk oog.
2. Schijn nu met een UV-lamp op het papier; het spinnenweb wordt nu zichtbaar.
3. Heb je monsters van vogelveilig glas beschikbaar? Laat deze dan zien. Vogelveilige glazen zijn bedekt met een patroon dat lijkt op dat van een spinnenweb, gemaakt van een UV-reflecterende coating. Dit 'web' is zichtbaar voor vogels, maar niet voor het menselijk oog.

Simpele uitleg

Sommige dieren zien beter dan mensen; andere slechter. Bovendien is niet alles zichtbaar voor mensen. Katten en honden kunnen bijvoorbeeld slechts twee kleuren zien, sommige slangen kunnen infrarood licht zien en vogels kunnen ultraviolet licht zien. Spinnen produceren zijdedraad die ultraviolet licht reflecteert. Op deze manier worden sommige insecten door het web aangetrokken en komen ze vast te zitten, terwijl grotere dieren zoals vogels worden afgeschrikt.

Uitgebreide uitleg

Vogels zien anders dan mensen. Het menselijk oog is niet in staat licht op UV-golflengten te registreren, maar vogels kunnen, als resultaat van een evolutionair voordeel, licht waarnemen in het UV-gedeelte van het golflengtespectrum. Dit komt doordat ze vier soorten fotoreceptieve kegeltjes in het oog hebben.

UV-licht trekt veel soorten aan, waaronder insecten. Sommige bloemen profiteren hiervan door patronen op hun bloembladen te tekenen om bestuivende insecten aan te trekken.

Door de strategie na te bootsen die spinnen gebruiken om vogels af te schrikken, hebben ingenieurs en wetenschappers een speciale coating voor glas ontworpen die ramen vogelveilig maken. Deze beschermende coating is niet zichtbaar voor het menselijk oog, maar vogels kunnen het wel zien. Dit speciale glas helpt botsingen van vogels met glazen gebouwen te verminderen.

• Nederlands: Kerndoel 12
• Oriëntatie op jezelf en de wereld: Kerndoel 34, Kerndoel 35, Kerndoel 39, Kerndoel 41, Kerndoel 42, Kerndoel 44
• Bewegingsonderwijs: Kerndoel 58

• Lees hier meer over de ontwikkeling van vogelveilig glas.